To
już trzecia część Operacji Kino, w której rozpocznę bardzo ważny
temat kadrowania. Na początek kąt i poziom ustawienia kamery.
Kadr określa pozycję, w jakiej
oglądamy zawartość znajdującego się w nim obrazu. Najczęściej ta pozycja
wyznaczana jest przez punkt widzenia filmującej kamery. W filmach animowanych
również znajdują się ujęcia pod różnym kątem czy zmiany planów, w zależności od
perspektywy w jakiej filmowano rysunki
(w animacjach rysunkowych).
Kąt
Kadr określa kąt, pod jakim patrzymy na zainscenizowane na planie ujęcie. Kamera
może znajdować się w dowolnym miejscu, liczba kątów jest więc nieskończona.
Wyróżnia się jednak trzy podstawowe kąty
ustawienia kamery (ang. shooting angle/camera angle):
może znajdować się w dowolnym miejscu, liczba kątów jest więc nieskończona.
Wyróżnia się jednak trzy podstawowe kąty
ustawienia kamery (ang. shooting angle/camera angle):
– prosty. Obraz znajduje się w
perspektywie neutralnej (ang. eye level
angle/eye level shot). Jest stosowany najpowszechniej.
perspektywie neutralnej (ang. eye level
angle/eye level shot). Jest stosowany najpowszechniej.
 |
| Kronika Anny Magdaleny Bach (1968) |
 |
| Amelia (2001) |
– wysoki. Obraz znajduje się w
perspektywie ptasiej (ang. aerial
view/bird’s-eye view).
perspektywie ptasiej (ang. aerial
view/bird’s-eye view).
Patrzymy wtedy na przedstawioną
sytuację z góry. Oddaje to efekt większej góry i mniejszego dołu. Obiekty w
kadrze wydają się wtedy mniejsze niż są w rzeczywistości, zabieg ten jest więc
często wykorzystywany do pokazania małości bohaterów lub ukazania całości miejsca akcji.
sytuację z góry. Oddaje to efekt większej góry i mniejszego dołu. Obiekty w
kadrze wydają się wtedy mniejsze niż są w rzeczywistości, zabieg ten jest więc
często wykorzystywany do pokazania małości bohaterów lub ukazania całości miejsca akcji.
 |
| Siedem (1995) |
 |
| A.I. Sztuczna inteligencja (2001) |
Ujęcia z perspektywy ptasiej to jedna
z cech charakterystycznych stylu Quentina Tarantino.
z cech charakterystycznych stylu Quentina Tarantino.
 |
| Kill Bill (2003) |
 |
| Bękarty wojny (2009) |
Nie należy mylić tego zabiegu z perspektywą wysoką (ang. high angle shot/down
shot), w której obiekt filmowany jest z góry, lecz nie z tak wielkiego,
nienaturalnie wysokiego kąta, jak w perspektywie ptasiej. Oddaje to po prostu
sposób, w jaki widzimy ludzi znacznie niższych od nas czy znajdujących się w pozycji leżącej. Przedstawiane w
ten sposób osoby wydają się często bardziej bezbronne czy niewinne.
shot), w której obiekt filmowany jest z góry, lecz nie z tak wielkiego,
nienaturalnie wysokiego kąta, jak w perspektywie ptasiej. Oddaje to po prostu
sposób, w jaki widzimy ludzi znacznie niższych od nas czy znajdujących się w pozycji leżącej. Przedstawiane w
ten sposób osoby wydają się często bardziej bezbronne czy niewinne.
 |
| Casino Royale (2006) |
Z kolei w Północ,
północny zachód Alfreda Hitchcocka bohaterowie pokazani są w
perspektywie wysokiej chwilę przed dokonaniem zabójstwa, zabieg ten został więc zastosowany w odwrotnym celu.
północny zachód Alfreda Hitchcocka bohaterowie pokazani są w
perspektywie wysokiej chwilę przed dokonaniem zabójstwa, zabieg ten został więc zastosowany w odwrotnym celu.
 |
| Północ – północny zachód (1959) |
– niski. Obraz znajduje się w perspektywie żabiej (ang. dog’s eye view/worm’s-eye
view)
view)
Tym razem patrzymy na sytuację z
dołu. Sprawia to, że dół kadru wydaje się wielki, a góra mała. Perspektywa żabia oddaje punkt widzenia np. zwierzęcia (stąd jej nazwa) czy dziecka na obiekty znacznie od nich wyższe.
dołu. Sprawia to, że dół kadru wydaje się wielki, a góra mała. Perspektywa żabia oddaje punkt widzenia np. zwierzęcia (stąd jej nazwa) czy dziecka na obiekty znacznie od nich wyższe.
 |
| Babe – świnka z klasą (1995) |
Zabieg ten jest często wykorzystywany w monumentalizacji bohaterów, podkreślaniu ich siły i wielkości. W Człowieku z marmuru bohater podczas pokazu murowania ukazywany jest, ironicznie, niczym heros, prawdziwy przodownik pracy.
 |
| Człowiek z marmuru (1976) |
W tym przypadku nie należy mylić tej
techniki z perspektywą niską (ang.
low angle shot). Obiekt filmowany jest przez kamerę znajdującą się poniżej wysokości oczu. I tu obiekty wydają się większe niż w rzeczywistości. W całej serii Gwiezdnych wojen tak często prezentowany jest Darth Vader.
techniki z perspektywą niską (ang.
low angle shot). Obiekt filmowany jest przez kamerę znajdującą się poniżej wysokości oczu. I tu obiekty wydają się większe niż w rzeczywistości. W całej serii Gwiezdnych wojen tak często prezentowany jest Darth Vader.
 |
| Gwiezdny wojny: Część V – Imperium kontratakuje (1980) |
W Psychozie dom Normana Batesa przez większość czasu ukazywany jest w perspektywie niskiej, co dodaje mu złowieszczego charakteru.
 |
| Psychoza (1960) |
Tarantino często miesza w swoich filmach różne perspektywy. Szczególnie upodobał sobie ujęcia z wnętrza bagażnika, oczywiście z perspektywy niskiej.
W Obywatelu
Kane’u Orsona Wellesa najniższą perspektywę zastosowano w sytuacji
największej klęski bohatera. Niski kąt wyodrębnia sylwetki bohaterów z pustego
pomieszczania. Ważną rolę pełni tu ukazanie sufitu (co nie było częstą praktyką w
czasach powstania filmu), który wydaje się przytłaczać Kane’a. Mężczyzna nie
jest więc tutaj monumentalizowany, ale wprost przeciwnie, ukazywana jest jego
nikłość.
Kane’u Orsona Wellesa najniższą perspektywę zastosowano w sytuacji
największej klęski bohatera. Niski kąt wyodrębnia sylwetki bohaterów z pustego
pomieszczania. Ważną rolę pełni tu ukazanie sufitu (co nie było częstą praktyką w
czasach powstania filmu), który wydaje się przytłaczać Kane’a. Mężczyzna nie
jest więc tutaj monumentalizowany, ale wprost przeciwnie, ukazywana jest jego
nikłość.
 |
| Obywatel Kane (1941) |
Poziom
Kadr jest zawsze mniej lub bardziej
wypoziomowany, czyli równoległy do linii horyzontu. Kiedy kadr jest przechylony
na którąś ze stron, linie w nim stają się ukośne. Uzyskuje się wtedy perspektywę ukośną/holenderską (ang. canted
angle/dutch angle/dutch tilt angle/oblique shot). Wykorzystywana jest dość
rzadko, choć istnieją filmy, jak Upadłe anioły
Wong Kar-Waia, w których taka perspektywa stanowi dominantę kadrowania.
wypoziomowany, czyli równoległy do linii horyzontu. Kiedy kadr jest przechylony
na którąś ze stron, linie w nim stają się ukośne. Uzyskuje się wtedy perspektywę ukośną/holenderską (ang. canted
angle/dutch angle/dutch tilt angle/oblique shot). Wykorzystywana jest dość
rzadko, choć istnieją filmy, jak Upadłe anioły
Wong Kar-Waia, w których taka perspektywa stanowi dominantę kadrowania.
 |
| Upadłe anioły (1995) |
W The
End Christophera Maclaine’a dzięki zastosowaniu perspektywy ukośnej wydaje
się, że stroma ulica na pierwszym planie jest pozioma, a domy w tle
przechylone; świat uzyskuje groteskowy wymiar.
End Christophera Maclaine’a dzięki zastosowaniu perspektywy ukośnej wydaje
się, że stroma ulica na pierwszym planie jest pozioma, a domy w tle
przechylone; świat uzyskuje groteskowy wymiar.
 |
| The End (1953) |
Perspektywa ukośna oddaje często
nierzeczywisty, paranoiczny charakter świata, dosłownie mówiąc jego „przekrzywienie”, wypadnięcie z ram, jak w 12 małpach.
nierzeczywisty, paranoiczny charakter świata, dosłownie mówiąc jego „przekrzywienie”, wypadnięcie z ram, jak w 12 małpach.
 |
| 12 małp (1995) |
W Thorze mnóstwo scen przedstawionych jest w perspektywie ukośnej. Z pewnością oddaje do dezorientację głównego bohatera przybywającego z odległego świata na Ziemię. Lecz stanowi też znak rozpoznawczy reżysera Kennetha Branagha, który wniósł on do świata Thora – swoisty autorski detal w świecie ujednoliconych stylistycznie adaptacji komiksów.
W Październiku Sergieja Eisensteina perspektywa ukośna dynamizuje ujęcie i zwiększa poczucie trudu, jaki wykonują bohaterowie.
 |
| Październik (1927) |
CDN…
W pozostałych odcinkach:
1. Wymiary kadru
2. Kształt kadru
